Een groep nieuwsgierige collega’s van de Dienst Publiek en Communicatie (DPC) begon eind 2024 aan een zoektocht naar ontwikkelingen die het vakgebied communicatie bij de overheid beïnvloeden. In de maanden die volgden spraken zij mensen, lazen zij artikelen en boeken, maakten zij foto’s van wat zij tegenkwamen. Het resultaat hiervan is deze trendverkenning. Doel: trends in kaart brengen die gevolgen hebben voor overheidscommunicatie, zodat je je daarop kan voorbereiden.
Sommige trends zijn niet helemaal nieuw. Die waren ook al zichtbaar in eerdere trendanalyses. In de tussenliggende jaren hebben trends zich verder ontwikkeld. Dit geldt vooral voor ontwikkelingen binnen technologie en wereldwijde politiek: de aandacht voor de machtsvraagstukken die hier spelen, staan nu in het centrum van de belangstelling Dit onderwerp is ooit begonnen als een kleine trend, maar is inmiddels tot wasdom aan het komen en heeft veel impact.
De opkomst van AI was in eerdere trendpublicaties al voorzien en we beleven ook met AI nu een periode van snelle en grote ontwikkelingen. Hier kunnen we zeker spreken over een grotere verandering waarvan de invloed nu nog niet is te overzien.
Er zijn ook trends die wat minder het karakter hebben van grote veranderingen, maar als trend toch erg belangrijk zijn voor ons vak. Dat geldt voor de trend waarin het karakter van de verschillen tussen groepen mensen verandert, de trend die tegenreactie is op de veranderingen in de maatschappij, de trend over de toenemende knelpunten in de organisatie van de overheid, de trend waarin de behoefte aan menselijkheid steeds belangrijker wordt en ten slotte de trend over het functioneren van de democratische rechtsstaat.
Startpunt voor verdere uitwerking
De zeven trends zijn er allemaal en hebben invloed op het communicatiewerk. Je kan kiezen hoe je je daarop voorbereidt. Ieder hoofdstuk eindigt daarom met implicaties: wat betekenen de trends voor de communicatie door de (Rijks)overheid? Denk daarbij niet alleen aan praktische toepassing in het dagelijks werk, maar ook aan het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden of het maken van keuzes in (communicatie)beleid. Deze implicaties zijn geformuleerd op basis van wat het trendteam zelf aantrof en input van vakgenoten die werken op uiteenlopende plekken bij de Rijksoverheid. De paragrafen met implicaties zijn een voorzet, want in iedere organisatie, in ieder team en in ieder type functie kan de impact anders zijn. Gebruik deze daarom als startpunt voor verdere uitwerking. Daarvoor is ook workshopmateriaal beschikbaar. Heb je behoefte aan hulp daarbij? Neem dan contact op met het DPC-trendteam (communicatieonderzoek@minaz.nl)