De kans is groot dat je je onderzoek onbewust vanuit je eigen perspectief opstelt. Check dus vooraf of mensen bekend zijn met de woorden en begrippen die je gebruikt in het onderzoek.
Aanleiding
De Europese Commissie deed een voorstel om de digitale euro in te voeren. Het ministerie van Financiën zocht naar aanknopingspunten om hierover te communiceren en wilde weten of burgers positief of negatief denken over de digitale euro. Op de sociale media overheersten bezwaren en zorgen, dus het ministerie verwachtte weerstand.
De onderzoeksvraag
De oorspronkelijke onderzoeksvraag van de beleidsmakers en communicatieadviseurs luidde: Welke argumenten voor en tegen de digitale euro vinden Nederlanders het meest overtuigend? Er werd een kwantitatief onderzoek uitgezet onder het algemeen publiek.
Was dit de juiste onderzoeksvraag?
Nee. Met deze onderzoeksvraag werd aangenomen dat Nederlanders weten wat de digitale euro is én dat zij er een mening over hebben. Voor de meeste mensen bleek dit niet zo te zijn. Door de opzet van het onderzoek werd iedereen uitgesloten die niet weet wat de digitale euro is. Dit kon leiden tot vertekende conclusies van het onderzoek.
Hoe is het onderzoek inclusiever gemaakt?
De onderzoeksvraag is aangepast.
Dit is er gedaan: de onderzoeksvraag is aangepast
Om het onderzoek voor meer mensen begrijpelijk en toegankelijk (inclusiever) te maken, hebben de onderzoekers de vraagstelling aangepast. Een andere onderzoeksmethode was misschien ook passender geweest, maar daarvoor was in de planning geen ruimte. We lichten zowel de uitgevoerde stappen toe, als wat er nog meer gedaan had kunnen worden.
Uitgevoerde stappen
De onderzoeksvraag is aangepast. Er is eerst gevraagd naar de bekendheid van de digitale euro, pas daarna zijn de argumenten voor en tegen de digitale euro voorgelegd. Voor mensen die nog nooit van de digitale euro hadden gehoord, is een uitleg in de vragenlijst opgenomen. Deze eenvoudige ingrepen hadden consequenties voor de communicatiestrategie (zie hieronder: Wat leverde het op: een eyeopener). De bekendheid bleek namelijk laag: slechts 34% van de ondervraagden had weleens van de digitale euro gehoord. Bekijk het Rapport Publieksonderzoek Digitale Euro voor de resultaten.
Wat er nog meer gedaan had kunnen worden
De argumenten voor en tegen de digitale euro werden in het aangepaste onderzoek aan álle respondenten voorgelegd, ook (na uitleg van de digitale euro in de vragenlijst) aan mensen die niet bekend waren met het begrip. Dat leverde oppervlakkige informatie op, niet alle mensen hadden immers als een echt oordeel. De onderzoekers adviseerden daarom om de argumenten te bespreken in focusgroepen, bestaande uit mensen die de digitale euro al kenden. Dat zou een betere toetsing van de argumenten mogelijk maken. Deze stap werd uiteindelijk niet gezet, want in de planning was geen ruimte voor zowel kwalitatief als kwantitatief onderzoek.
Wat leverde het op: een eyeopener
Dat de meeste mensen niet weten wat de digitale euro is, was een eyeopener. Het reageren op argumenten over dit onderwerp bleek lastig voor veel Nederlanders. De strategie moest om: van verdedigen van het voorstel naar uitleggen van het voorstel.
Dit kun je zelf doen
Wil je dat je onderzoeksvraag aansluit bij het perspectief van de mensen aan wie je hem stelt, check dan het volgende:
- Is dit onderwerp op hoofdlijnen bekend in de samenleving?
- Zo ja, zijn mensen ook bekend met de begrippen en details?
- Wat is het doel van je onderzoek? Wil je de bekendheid van het onderwerp vaststellen? Wil je de details bespreken met mensen die het onderwerp goed kennen? Of wil je beide?
- Pas hier de onderzoeksmethode, vraagstelling en planning op aan.