Een inclusief onderzoeksproces houdt rekening met diversiteit in perspectieven, gelijke kansen op deelname en respectvolle omgang met kennis en ervaringen van alle betrokkenen. In een evaluatie kijk je terug op het onderzoeksproces. Wat is, ook op het gebied van inclusie, goed en minder goed gegaan bij de verschillende fasen van het onderzoeksproces?

Hoe pak je het aan?

Onderstaande vragen kunnen je helpen om per onderzoeksfase terug te kijken op wat goed en minder goed is gegaan:

Basishouding

  • Is het gelukt om bij aanvang van het onderzoekstraject eigen aannames in twijfel te trekken en om open te staan voor meningen en perspectieven van iedereen? Ook voor mensen die heel anders zijn dan jezelf?

Probleemverkenning/ Doelstelling, onderzoeksvragen en respondenten

  • Is het gelukt om bij de probleemstelling zoveel mogelijk relevante kenmerken van mensen bij het onderzoek op te nemen?

  • Zijn de keuzes die gemaakt moesten worden in het onderzoektraject bewust gemaakt? Bijvoorbeeld over welke mensen, situaties, kenmerken en/of omstandigheden wel en niet meegenomen konden worden in het onderzoek.

  • Kun je de gemaakte keuzes goed verantwoorden?

Onderzoeksopzet

  • In hoeverre is het gelukt om zoveel mogelijk verschillende respondenten te  werven voor het onderzoek?
    • Welke respondenten hebben meegedaan en wie juist niet?
    • Zijn er groepen bewust of onbewust uitgesloten (door werving, communicatie, locatiekeuze, taalgebruik, timing)?
  • In hoeverre is er bij het opstellen van de vraagpuntenlijst zoveel mogelijk geprobeerd aan te sluiten bij de kenmerken en behoeften van zoveel mogelijk respondenten?
    • Is rekening gehouden met hoe respondenten benaderd willen worden?
    • Is rekening gehouden met welke manier van onderzoeken voor hen het prettigst is?

Briefing en beoordeling van de offerte

  • In hoeverre is het gelukt om in de briefing en beoordeling van de offerte, de mate waarin een onderzoek inclusief uitgevoerd kan worden, als beoordelingscriterium mee te nemen?

Uitvoering van het onderzoek

  • Waren de respondenten ook degene die afgesproken waren, waren het de juiste respondenten?
  • In hoeverre is het gelukt om tijdens de uitvoering van het onderzoek respondenten zo goed mogelijk op hun gemak te stellen? Is er een veilige en respectvolle omgeving gecreëerd voor deelnemers?
  • In hoeverre is bij het onderzoek en de onderzoekssetting rekening gehouden met begrijpelijkheid, herkenbaarheid en dat respondenten laagdrempelig kunnen deelnemen aan het onderzoek? Was de communicatie over het onderzoek bijvoorbeeld inclusief (bijv. gebruik van heldere taal, tolkvoorziening, visuele ondersteuning)?
  • Werd er actief geluisterd naar verschillende perspectieven, ook als die ongemakkelijk waren?

Analyse en rapportage

  • In hoeverre is bij het analyseren en rapporteren rekening gehouden met verschillende perspectieven mensen en zo min mogelijk aannames te doen? Zijn de resultaten geïnterpreteerd vanuit meerdere perspectieven?
  • Is er rekening gehouden met context en diversiteit van ervaringen?
  • Zijn mogelijke biases in de analyse expliciet besproken of gecorrigeerd?
  • Zijn respondenten of andere vertegenwoordigers van een groep mensen betrokken geweest bij de interpretatie van resultaten (bijvoorbeeld in de vorm van co-creatie)?
  • Is de taal van de rapportage begrijpelijk en toegankelijk voor zoveel mogelijk mensen?
  • Zijn respondenten erkend en gewaardeerd voor hun bijdrage? Zijn de resultaten bijvoorbeeld teruggekoppeld naar de betrokken mensen?

Evaluatie en vervolg

  • Wat hebben we geleerd over inclusie in ons eigen onderzoeksproces?
  • Welke mensen, situaties of perspectieven hebben we gemist? Hoe kunnen we dit een volgende keer verbeteren?
  • Wat nemen we mee naar een volgend onderzoek?

Tip: Leg vast wat goed ging én wat een volgende keer beter kan en bespreek dit met de betrokkenen bij het onderzoek (met het team en eventueel deelnemers aan het onderzoek).

Door de evaluaties van verschillende onderzoeken te bekijken, kunnen lessen geformuleerd worden over inclusief onderzoek. Deze kunnen gedeeld worden met vakgenoten en bijvoorbeeld meegenomen worden om dit dossier over inclusief onderzoek op CommunicatieRijk actueel te houden. Mocht je suggesties hebben, stuur een mailtje naar AZ-inclusie@minaz.nl.