Vernieuwde MOM biedt beter inzicht in nieuwsconsumptie Nederlanders
Maar liefst 97% van de Nederlanders van 16 jaar en ouder krijgt op de een of andere manier wel eens nieuws over de overheid mee, maar niet iedereen volgt dit nieuws even intensief. De meerderheid van de Nederlanders gaat niet actief op zoek naar dit nieuws. Ongeveer 3% vermijdt het, maar zelfs zij krijgen er soms iets van mee. Slechts 1% mist het nieuws volledig. Dit blijkt uit de Monitor Ontwikkeling Mediagebruik (MOM) 2023.
Over de Monitor Ontwikkeling Mediagebruik (MOM)
De MOM is een tweejaarlijks onderzoek dat sinds 2010 wordt uitgevoerd. De MOM brengt in kaart welke mediatitels in Nederland het meeste bereik en belang hebben als het gaat om nieuws over de overheid. De MOM van 2023 laat daarnaast ook zien welke mediatitels Nederlanders het meest betrouwbaar vinden.
Het meten van de betrouwbaarheid is niet de enige verandering in de onderzoeksopzet van de MOM 2023. In de nieuwe MOM-aanpak wordt eerst naar de mediatitel gekeken en dan naar het kanaal. Voorheen was dit andersom. De nieuwe aanpak past beter bij de verschillende manieren waarop mediatitels hun nieuws verspreiden. Vaak doen ze dat via meerdere kanalen, zoals via de tv, de radio, het internet, een app en sociale media. In 2023 vroegen de onderzoekers ook naar het doel van de nieuwsconsumptie: is dat om zich te informeren, een mening te vormen of voor het vermaak.
De meetmethode in 2023 wijkt daarmee sterk af van die van voorgaande jaren. Als vervanger van de impactscore uit de oude MOM's gebruiken de onderzoekers nu afzonderlijke scores voor bereik, belang en betrouwbaarheid. Deze scores kunnen naast elkaar gelegd worden en geven daarmee een genuanceerder beeld van een mediatitel. Zo heeft de NOS onder het totale publiek het hoogste bereik en vinden Nederlanders de NOS ook de meest belangrijke leverancier van nieuws over de overheid. Maar als het gaat om betrouwbaarheid staan andere mediatitels wat hoger, zoals Follow The Money en Zembla.
In de nieuwe opzet is er meer dan eerder voor gezorgd dat de deelnemers een goede afspiegeling vormen van de samenleving. Bijvoorbeeld door begrijpelijkere taal in de vragenlijsten te gebruiken. En door specifiek deelnemers met een niet-westerse migratieachtergrond te werven.
De resultaten van MOM 2023 kunnen door de nieuwe opzet niet direct vergeleken worden met voorgaande jaren, maar bieden wel meer inzicht in nieuwsconsumptie. De MOM ondersteunt daarmee communicatieadviseurs en woordvoerders, binnen en buiten de overheid, in hun mediastrategie.
Belangrijkste onderzoeksresultaten in de MOM 2023
- Bereik en belang: De NOS heeft het grootste bereik en wordt als belangrijkste bron beschouwd voor nieuws over de overheid. Tenminste, als we kijken naar de onderzoeksresultaten van de hele onderzoeksgroep. Leeftijd en opleiding blijken een grote rol te spelen in de keuze voor een nieuwsbron. Zo heeft RTL Nieuws het hoogste bereik onder jongeren (16-34 jaar) met basisonderwijs of een vmbo-opleiding. Ook hecht deze groep meer belang aan RTL Nieuws dan aan NOS voor nieuws over de overheid.
- Actief en passief nieuws volgen: Het onderscheid naar leeftijd en opleiding is ook belangrijk wanneer we kijken naar de mate waarin mensen zelf op zoek gaan naar overheidsnieuws. Onder 16- tot 34-jarigen met basisonderwijs/vmbo is dat maar 7%, terwijl 33% van de 55-plussers met een hbo- of wo-opleiding vaak zelf het nieuws over de overheid opzoekt.
- Gebruik kanalen: Tv is het meest gebruikte kanaal voor overheidsnieuws, gevolgd door internet en papieren kranten. In vergelijking met de oudere generaties gebruiken jongeren vaker sociale media, streamingsdiensten en podcasts.
- Doelen mediagebruik: Nederlanders maken vooral gebruik van de NOS, RTL Nieuws, Nieuwsuur en NU.nl om zich te informeren. Als het gaat om het vormen van een mening, scoren De Correspondent, Tegenlicht en de Volkskrant het hoogst. De avondshow van Arjen Lubach, Vandaag Inside en Dit was het nieuws bekijken mensen vooral 'om zich te vermaken'.
- Nieuwsmijders en nieuwsmissers: Bijna alle Nederlanders van 16 jaar en ouder zien of horen nieuws over de overheid. Maar 3% van de Nederlanders volgt geen overheidsnieuws en zegt er ook niets van mee te krijgen. Bij doorvragen blijken 2 op de 3 van deze zogenaamde nieuwsmijders toch wel eens iets mee te krijgen. Bijvoorbeeld via bronnen als de NOS, Algemeen Dagblad of de Avondshow van Arjen Lubach. Ongeveer 1% van de bevolking, de nieuwsmissers, krijgt echt helemaal niets mee.
Aan de MOM 2023 namen 2277 mensen deel.
Meer informatie
Om tot de nieuwe opzet van de MOM te komen, voerde I&O Research in opdracht van de Dienst Publiek en Communicatie (DPC) van het ministerie van Algemene Zaken een vooronderzoek uit, in samenspraak met Rens Vliegenthart, hoogleraar Strategische Communicatie aan Wageningen University & Research (WUR).
Het uiteindelijke onderzoek in het najaar van 2023 is ook door I&O Research gedaan.
Beide rapporten kan je downloaden op de pagina Monitor Ontwikkeling Mediagebruik 2023.