De overheid voor iedereen

Mensen die de overheid nog niet altijd bereikt

De overheid moet zorgen dat zij alle mensen bereikt met haar informatie en dienstverlening. De communicatie moet begrijpelijk en toegankelijk zijn, en als het kan 'op maat'. Daar heeft iedereen baat bij. Mensen die de overheid nog niet altijd bereikt, zijn bijvoorbeeld: 

Mensen die laaggeletterd zijn

Laaggeletterdheid is een term voor mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen. Vaak hebben zij daardoor ook moeite met het gebruik van een computer of een smartphone. In Nederland hebben 2,5 miljoen volwassenen moeite met lezen, schrijven en/of rekenen (Algemene Rekenkamer, 2016).  

Mensen die niet digitaal vaardig zijn

Hoe digitaal vaardig mensen zijn wordt op verschillende manieren gemeten. Het CBS vraagt aan mensen welke ict-activiteiten zij recent hebben uitgevoerd. Met deze informatie stelt het CBS indicatoren samen om de digitale vaardigheden van de bevolking in kaart te brengen. Hieruit blijkt in 2019 dat 17,8% van de Nederlanders (van 12 jaar en ouder) beschikt over geringe digitale vaardigheden en 0,3% heeft geen digitale vaardigheden.

Mensen met een migratieachtergrond

Mensen met een eerste generatie migratieachtergrond zijn mensen die in het buitenland geboren zijn met minstens één in het buitenland geboren ouder. Het gaat deels om mensen die al lange tijd in Nederland wonen. Ook vallen hieronder vluchtelingen, asielzoekers en statushouders. In Nederland zijn er in 2020 2,2 miljoen mensen met een eerste generatie migratieachtergrond. 

Mensen die lager opgeleid zijn

In Nederland was in 2019 ongeveer 21% van de bevolking in de leeftijd van 25-64 jaar lager opgeleid. Zij hebben basisschoolniveau of maximaal de lbo, vbo, mavo of mbo-1 afgerond.

Mensen die zwakbegaafd zijn

Ongeveer 0,9% van de inwoners in Nederland heeft een verstandelijke beperking (IQ lager dan 70). Dat komt neer op ongeveer 142.000 personen. Van hen heeft naar schatting iets minder dan de helft een ernstige verstandelijke beperking. In een rapport uit 2014 schat het Sociaal Cultureel Planbureau dat ongeveer 2,2 miljoen mensen in Nederland een IQ hebben tussen de 70 en 85. Een deel van hen, de groep zwakbegaafden, heeft zodanige bijkomende problemen dat ook zij zorg voor mensen met verstandelijk beperkingen mogen gebruiken. Het SCP schat hun aantal in de Nederlandse bevolking op 1,4 miljoen in 2013.

Mensen met dyslexie

Geschat wordt dat 5% tot 7% van de Nederlandse bevolking dyslexie heeft. Dit komt neer op ongeveer 1.000.000 mensen in 2017 met dyslexie. Dyslexie betekent letterlijk 'beperkt kunnen lezen' en wordt ook wel woordblindheid genoemd. Iemand met dyslexie heeft moeite heeft met lezen, spellen en schrijven, terwijl er sprake is van een normale intelligentie.

Mensen met een meervoudige beperking

Ongeveer 10.000 mensen in Nederland hebben een ernstige meervoudige beperking. Dit houdt in dat zij een complexe combinatie van ernstige verstandelijke, motorische en zintuiglijke beperkingen hebben. Het overgrote deel van deze mensen verblijft in een woonvoorziening en ontvangt daar de benodigde zorg.

Mensen die slecht kunnen zien

In Nederland zijn naar schatting 316.000 personen slechtziend of blind. De verwachting is dat dit aantal door de vergrijzing de komende tien jaar zal stijgen. Bijna 80% van de slechtzienden en blinden is 55 jaar of ouder. Mensen die minder goed kunnen zien, kunnen minder lang zelfstandig wonen en ondervinden allerlei andere beperkingen.

Mensen die slecht kunnen horen

Het is moeilijk om goede cijfers te krijgen over het aantal slechthorenden en het aantal hoortoesteldragers in Nederland. Verschillende instituten doen op verschillende manieren onderzoek. Hoorwijzer.nl gaat ervan uit dat er in Nederland ongeveer 1,5 miljoen doven en slechthorenden zijn, waarvan ruim een derde hoortoestellen gebruikt en er jaarlijks circa 150.000 mensen een hoortoestel aanschaffen. Sommige slechthorenden hebben ook een lager taalniveau. Zij zijn beter te bereiken met gebarentaalvideo's dan met geschreven tekst.

Huishoudens met een laag inkomen

In 2016 moesten 590 duizend van de ruim 7,2 miljoen huishoudens rondkomen van een laag in-komen (8%). Van deze huishoudens moesten er 224 duizend al ten minste vier jaar achtereen van een laag inkomen rondkomen. Dat zijn er 15 duizend meer dan in 2015. De stijging komt vooral voor rekening van het toenemend aantal huishoudens dat langdurig afhankelijk is van een bijstandsuitkering. Volgens CBS Statline waren er in 2017 442.000 personen die een bijstandsuitkering kregen.

Wat kun je doen om alle mensen te bereiken

• Maak informatie en communicatie voor een zo groot mogelijke groep te begrijpen door begrijpelijke taal, uitleg in beeld en digitale toegankelijkheid.
• Maak informatie herkenbaar voor een zo groot mogelijke groep, rekening houdend met culturele verschillen. Voorkom stereotype beelden.
• Zet online en offline kanalen in en maak voor moeilijk bereikbare groepen gebruik van ‘helpers’, Dat kunnen mantelzorgers zijn, maar ook formele organisaties zoals buurthuizen, bibliotheken of huisartspraktijken.

Op de pagina 'Inclusieve communicatie: wat en hoe' vind je meer uitleg over manieren om iedereen te bereiken.

Dienst Publiek en Communicatie van het Rijk verzamelde adviezen en praktische tips voor inclusieve communicatie. 

De kennis op deze pagina’s wordt gedeeld door de werkgroep Inclusieve communicatie van DPC. De inhoud wordt steeds verbeterd aan de hand van nieuwe inzichten en reacties. Heb je suggesties of wil je reageren? Mail naar communicatierijk@minaz.nl.